Cao thuốc, cao dược liệu từ lâu đã được biết đến như một dạng bào chế độc đáo trong kho tàng y học cổ truyền Việt Nam. Với đặc tính cô đặc tinh túy từ thảo dược, cao mang đến nhiều lợi ích cho sức khỏe và được tin dùng bởi nhiều người. Vậy cao thuốc, cao dược liệu là gì? Bài viết này sẽ giúp bạn khám phá bí mật của loại bào chế truyền thống này, từ thành phần, công dụng đến các dạng cao phổ biến.

Cao thuốc, cao dược liệu là gì?

Cao thuốc hay cao dược liệu là dạng bào chế được điều chế từ dịch chiết của dược liệu hoặc động vật. Dịch chiết này được cô đặc đến thể chất nhất định bằng phương pháp cô hoặc sấy, tạo thành sản phẩm có dạng lỏng, sệt hoặc khô. Cao dược liệu mang đến nhiều lợi ích như:

• Dễ sử dụng: Cao được bào chế thành dạng viên, cao lỏng, hoặc bột mịn, giúp người bệnh dễ dàng sử dụng.
• Hiệu quả cao: Nhờ quá trình cô đặc, cao dược liệu giữ nguyên hoạt chất quý giá từ thảo dược, mang đến hiệu quả điều trị cao.
• Bảo quản dễ dàng: So với thảo dược tươi, cao dược liệu có thời hạn sử dụng lâu hơn và dễ bảo quản hơn.

Các loại cao thuốc phổ biến

Dựa vào thể chất, cao được chia thành 4 loại chính:

• Cao lỏng: Dạng lỏng sánh, dễ uống và hấp thu, tuy nhiên dễ bị lắng cặn. Ví dụ: cao ho, cao bổ huyết.
• Cao đặc: Dạng dẻo quánh, sờ không dính tay, dễ bảo quản nhưng khó đong đo. Ví dụ: cao hổ cốt, cao nhân sâm.
• Cao mềm: Dạng sánh như mật ong, dễ chảy nhưng cũng dễ men mốc. Ví dụ: cao atiso, cao lá đắng.
• Cao khô: Dạng bột mịn, dễ bào chế thành dạng viên nén, nang,… Ví dụ: cao bạch quả, cao ginkgo biloba.

Ngoài ra, cao còn được phân loại dựa trên dung môi chiết (cao nước, cao cồn) và nguyên liệu nấu cao (cao thực vật, cao động vật, cao xương,…).

Đặc điểm của cao thuốc

• Thường tối màu
• Thành phần phức tạp, nhiều nhóm chất: vô cơ, hữu cơ, thứ cấp, sơ cấp, nhiều loại dược liệu…gây khó khăn trong việc bảo quản và giảm tuổi thọ cao.
• Cao thuốc, cao dược liệu là tổng hợp các thành phần, gần dạng thuốc sắc cổ truyền, phù hợp với người Việt.
• Điều chế cao không đòi hỏi thiết bị đắt tiền, quy trinh phức tạp.
• Cao giúp làm giảm khối lượng dược liệu, thuận tiện bảo quản hơn dược liệu, là nguyên liệu đầu vào cho bào chế dạng hiện đại ( nang cứng, nang mềm, viên nén bao phim, bao đường…)

Hướng dẫn phân loại Cao thuốc

Dựa vào thể chất: Chia 4 loại

Cao lỏng:

• Thể chất lỏng, sánh, mùi vị đặc trưng
• Tỷ lệ từ 1:1 đến 5:1 tùy loại dược liệu
• Dễ uống, dễ hấp thu, dễ đong đo, dễ hòa tan các chất khác, dễ chuyển dạng thuốc nước khác.
• Ít chịu ảnh hưởng của nhiệt độ hơn cao khác
• Dễ bị lắng cặn, kết tủa.

Cao đặc:

Khối dẻo quánh, sờ không dính tay, độ ẩm 10-15%

Cao mềm:

• Sánh như mật đặc, độ ẩm 20-25%
• Hai dạng này dễ men mốc, dễ chảy, khó đong đo.

Cao khô:

• Khối xốp hoặc bột khô đồng nhất, dễ chảy, hàm ẩm <5%, tiện bào chế dạng khác
• Dựa vào dung môi chiết: Cao nước, cao cồn…
• Dựa vào nguyên liệu nấu cao: có cao thực vật, cao động vật, cao xương, cao toàn tính…

Quy trình sản xuất cao thuốc

Quy trình bào chế cao thuốc bao gồm các bước sau:

• Chọn nguyên liệu: Dược liệu được lựa chọn kỹ lưỡng, đảm bảo nguồn gốc rõ ràng, chất lượng tốt nhất.
• Sơ chế: Dược liệu được rửa sạch, cắt nhỏ, phơi khô hoặc sao tẩm theo yêu cầu của từng loại.
• Chiết xuất: Dược liệu được chiết xuất bằng nhiều phương pháp khác nhau như ngâm, nấu, sắc, chiết xuất bằng dung môi,…
• Cô đặc: Nước chiết xuất được cô đặc dưới nhiệt độ thấp, áp suất cao để loại bỏ dung môi, tạo thành cao lỏng.
• Sấy: Cao lỏng được sấy khô bằng nhiều phương pháp khác nhau như sấy phun, sấy thăng hoa,… để tạo thành cao khô hoặc cao mềm.
• Bảo quản: Cao được bảo quản trong lọ kín, tránh ánh nắng trực tiếp và nhiệt độ cao.

Công dụng của cao thuốc, cao dược liệu

Cao thuốc, cao dược liệu có nhiều công dụng khác nhau, tùy thuộc vào loại thảo dược được sử dụng. Một số công dụng phổ biến bao gồm:

• Điều trị bệnh: Cao có thể được sử dụng để điều trị nhiều bệnh khác nhau như ho, hen suyễn, đau nhức xương khớp, tiêu hóa kém,…
• Bồi bổ sức khỏe: Cao có thể được sử dụng để bồi bổ sức khỏe, tăng cường sức đề kháng, chống lão hóa,…
• Làm đẹp: Cao có thể được sử dụng để làm đẹp da, tóc, móng,…

Lưu ý khi sử dụng cao thuốc

• Cần sử dụng theo hướng dẫn của thầy thuốc hoặc chuyên gia y tế.
• Không tự ý dùng cao dược liệu khi không có kiến thức chuyên môn.
• Sử dụng đúng liều lượng, không lạm dụng.
• Bảo quản cao dược liệu nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp.

CÔNG TY TNHH DƯỢC – MỸ PHẨM ĐẮK TÍN tự hào là đơn vị gia công cao thuốc, cao dược liệu uy tín, chất lượng. Chúng tôi cam kết sản phẩm được bào chế từ nguyên liệu thiên nhiên an toàn cho sức khỏe. Hãy liên hệ với Đắk Tín để được tư vấn miễn phí về các loại cao thuốc phù hợp với nhu cầu của bạn.